De buurtnetwerken Wittevrouwenveld, Wyckerpoort, Scharn, Heugemerveld, St. Maartenspoort, Ceramique, de buurtplatformen Heer en Wyck en buurtcomité Scharn-West omarmen het plan en hebben de gemeente gevraagd te onderzoeken of het kan worden uitgevoerd. Meer
Een feest voor reizigers, woningzoekenden en iedereen die dicht bij een station wil werken. Dat is de kortste samenvatting van het nieuwe plan voor het spooremplacement in Maastricht van Jo Coenen en Luc Soete. Ook in deze versie brengen zij de trein onder de grond en bereiken zo dat de stad 10 hectare kostbare ruimte terug krijgt.
Met opmerkelijke veerkracht reageren Jo Coenen (stedenbouwkundige, architect) en Luc Soete (econoom) op de kritiek die hun plan ‘Boven het spoor’ kreeg. Het duo ging niet sippen maar gebruikte de kritiek om verbeteringen te zoeken. Die vonden ze door breder te kijken naar wat zij de ‘spoordelta’ noemen. Ze bedoelen daarmee het bijna 10.000 vierkante meter grote spoor-litteken in de stad dat de erfenis is van 160 jaar Maastrichtse spoorgeschiedenis.
‘Boven het spoor’ was de naam van het eerste plan. De nieuwe versie heet ‘Rondom het spoor’. In het echt is dat ‘Around the tracks’, want het nieuwe plan is meteen in het Engels geschreven. Coene en Soete willen met hun nieuwe plan op Europees niveau laten zien hoe je het openbaar vervoer in het tijdperk van de energie-transitie een nieuwe plek kunt geven in oudere, middelgrote steden.
‘Niet te rechtvaardigen’
Het nieuwe plan is duidelijk: wat het spoor in Maastricht aan ruimte gebruikt, dat is ‘niet te rechtvaardigen’. Veel van de negen sporen worden weinig gebruikt of kunnen naar een nieuwe locatie buiten de stad worden verplaatst. Door de noodzakelijke sporen in een tunnel te leggen, komt de begane grond tussen station en Meerssenerweg beschikbaar. Ook het huidige busstation kan beter, dat verhuist naar een nieuwbouw aan de kant van Wyckerpoort.
Zo radicaal en kritisch kijken naar het spoor, is nodig vinden Coenen en Soete in een tijd dat er een schreeuwende behoefte is aan ruimte om te bouwen. Hun plan maakt het mogelijk om Wyck, Wyckerpoort en Maartenspoort en Heugemerveld met elkaar te verbinden door de bouw van woningen en het koppelen van wegen.
Hoofdingang gekopieerd
Maar Coenen en Soete tonen zich absoluut geen treinhaters: ze hebben volop oog voor de kwaliteit van het station en directe omgeving. Die kwaliteit bestaat uit een toegankelijk station met twee voorkanten (letterlijk, de hoofdingang wordt aan de Wyckerpoort-kant gekopieerd), een nieuwe toegang aan de zuidzijde, roltrappen en liften naar de ondergrondse perrons met veel daglicht en directe toegang tot het nieuwe busstation en parkeergarages. Die kwaliteit moet Maastricht klaarstomen voor de regionale en internationale treinverbindingen die de stad wil aantrekken.
Onhaalbaar
ProRail (dat het spoornet aanlegt en onderhoudt) rekende op een vraag van de gemeente Maastricht uit dat het eerste plan wel eens 1,4 miljard euro zou kunnen kosten. Onhaalbaar was vervolgens de conclusie. Voor het nieuwe plan met een aanzienlijk kortere tunnel is in opdracht van Coenen en Soete ook uitgerekend wat het gaat kosten. De rekenmachines van specialisten stopten bij een bedrag van 762 miljoen euro. Jo Coenen en Luc Soete wijzen er op dat de opbrengst voor de samenleving daar vanaf moet worden getrokken. Een studie naar het effect van de spoortunnel Delft toont aan dat 40% van de kosten terug wordt verdiend als baten voor de samenleving (betere leefomgeving, minder geluidshinder etc). Daar mag nog zo’n 76 miljoen bij worden geteld als opbrengst van de bouwgrond die beschikbaar komt.
Naast opbrengsten zijn er ook nog besparingen op andere projecten. De plannen maken de bouw van een nieuwe, dringend nodige passerelle en de aanleg van een fietsbrug tussen de Sint Maartenslaan en de Meerssenerweg overbodig. Dat bespaart in totaal circa 100 miljoen euro.
Spoorplan Coenen en Soete: van de Lourdeskerk tot Den Haag en Brussel
Letterlijk tot de laatste stoel was de sacristie van de Lourdeskerk zaterdag 9 maart bezet. Gastheer pastor Mattie Jeukens zag dat de bijeenkomst over het plan ‘Boven het spoor’ van Jo Coenen en Luc Soete meer dan 60 buurtbewoners trok.
Een van de aanwezigen is Gabriëlle Heine, voorzitter van de CDA-fractie in de gemeenteraad. Zij steunt het plan ‘want het sluit precies aan bij onze problemen. Er zijn heel veel positieve reacties gekomen, ook uit de gesprekken met de buurtnetwerken. De volgende stap is om dit bij de regering aan te kaarten. Dit plan gaat over de leefbaarheid in de stad maar het is niet alleen goed voor Maastricht, het kan voor Nederland een poort naar Europa worden.’
De problemen waar Gabriëlle Heine op doelt zijn de overwegen Dr. Ariënslaan en Duitse Poort (‘daar hebben we vier jaar over gekeuveld’), de verouderde passerelle en de ontbrekende verbinding tussen Sint Maartenslaan en Wyckerpoort.
‘Den Haag’ en ‘Brussel’
Gabriëlle Heine wil dat ‘Den Haag’ het plan op de agenda zet, Luc Soete draagt inmiddels het idee uit bij de Europese Commissie in Brussel. Want de omvorming van een verouderd spooremplacement dat een stad verdeelt naar een nieuw stuk stad voor wonen, werken en reizen met trein en bus kan een voorbeeld zijn voor heel Europa. Veel oudere steden kampen met hetzelfde probleem als Maastricht. ‘Brussel’ kan ook een belangrijke rol spelen bij het financieren van het plan. De kosten lopen in de honderden miljoenen maar stelt Luc Soete op een reactie uit de zaal: ‘Je krijgt ook enorm veel baten.’
Tuintjes terug?
Tijdens hun toelichting aan de hand van een meters Iange print van het stationsgebied en de omliggende wijken wordt duidelijk hoe in 2,5 jaar tijd het spoorplan ‘Boven het spoor’ is uitgegroeid van een idee naar een gedetailleerd plan. De vragen vanuit de buurtbewoners tijdens de bijeenkomst gaan soms in detail nog dieper. Zo zijn er vragen over de gevolgen voor de bestaande verbindingen (Jo Coenen: ‘Wij gaan helemaal niets afsluiten, de huidige wegen blijven zoals ze zijn.’) Ook wordt bijvoorbeeld gevraagd of de woningen naast de Scharnerweg-tunnel straks hun oorspronkelijke tuintjes terug krijgen (Jo Coenen: ‘Dat zit er niet in.’)
Duidelijk wordt wel: er komt een nieuwe laan aan de Wyckerpoort-kant van het station, pal naast het stationsgebouw en een nieuw busstation. De laan komt uit bij een nieuw aan te leggen plein voor de Koepelkerk en loopt in de richting van de MOSA-fabriek parallel aan de Meerssenerweg.
Mooie afronding
Aan het begin -als er naarstig wordt gezocht naar extra stoelen- is Jo Coenen aangenaam verrast door de opkomst: ‘Zo’n grote belangstelling hadden wij niet verwacht.’ Na afloop is hij samen met Luc Soete tevreden: ‘Hiermee hebben wij een oude belofte aan Mattie ingelost. Voor ons is deze bijeenkomst in de Lourdeskerk, in een aangename omgeving met intimiteit, een mooie afronding.’ Luc Soete: ‘Het is nu aan de burgers om dit initiatief over te nemen.’
De sporen maken plaats voor een verbinding tussen oost en west
De situatie nu: de sporen en het station vormen een barrière tussen Wyck en het oostelijk deel van de stad.
Een van de problemen die het spoorplan oplost: de overweg aan de Duitse Poort.
Dit betekent het nieuwe plan voor Wyckerpoort
de hoofdingang van het station aan de Wyck-zijde wordt aan de Wyckerpoort-zijde gekopieerd,
er komt een nieuw busstation ter hoogte van de villa Wyckerveld op de plek waar nu de sporen liggen,
er komt veel ruimte beschikbaar voor nieuwe woningen (of kantoren) in gebouwen aan een allee die naast de Meerssenerweg wordt aangelegd waar nu nog sporen liggen,
er is straks geen doorgaand verkeer meer op de Meerssenerweg,
de Sint Maartenslaan wordt als weg voor auto’s, fietsers, voetgangers doorgetrokken naar de nieuwe allee,
voetgangers en fietsers kunnen door het stationsgebouw doorsteken en komen uit bij het Thorbeckeplantsoen,
tussen de Groene Loper bij de Ariënsstraat en het station wordt bovenop het ondergrondse spoor een nieuwe weg aangelegd voor fietsers en voetgangers.
de geluidhinder van het huidige spoor wordt minder want de parkeer- en rangeersporen vervallen,
de doorgaande sporen gaan tussen het seinhuisje in het noorden en de overweg aan de Ariënsstraat ondergronds.
de overwegen Duitse Poort en Ariënsstraat vervallen.
In de sacristie van de Lourdeskerk gingen Luc Soete (vooraan links) onder leiding van Guido Wevers (midden) en Jo Coenen (met aanwijsstok) zaterdag 9 maart in gesprek met mensen uit de buurten over het plan voor het spoorterrein.
Na afloop signeerden Jo Coenen en Luc Soete voor de bezoekers een exemplaar van het spoorplan.