Actueel pleidooi van wethouder Manon Fokke tijdens Dodenherdenking
‘Vooral blijven luisteren naar elkaar, elkaar vasthouden en steunen’
Wethouder Manon Fokke legde een krans namens het gemeentebestuur van Maastricht. Ook veel andere organisaties leden een krans, onder meer de veteranen, scouting Titus Brandsma en de buurtnetwerken Heugemerveld, Wittevrouwenveld, Céramique en Wyckerpoort.
An de herdenking werkten ook mee Ed Moenen met de Paul Bronzwaer-lezing, Jan Janssen, De Gele Rijders, Mannenkoor Borgharen en de Maestrichtsche DienstDoende Stadsschutterij.
Een eerbetoon aan de slachtoffers voor onze vrijheid en een duidelijk pleidooi tegen de monsters die nu onze vrede en veiligheid bedreigen.
Wethouder Manon Fokke greep de drukbezochte jaarlijkse herdenking van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en van de conflicten daarna aan voor een boodschap in duidelijke woorden. Zij plaatste begrip tegenover onverdraagzaamheid, vrede tegenover geweld en ophitsing en actief meedoen tegenover mopperen en klagen vanaf de zijkant.
‘Vrij zijn werd gewóón. 80 jaar dachten we in dit deel van de wereld het monster definitief verslagen te hebben. 80 jaar waanden we ons veilig. Maar zoals de veelgeciteerde Auschwitz-overlever Primo Levi zei: “Het is gebeurd, dus het kan weer gebeuren.” Manon Fokke: ‘Zolang de mens niet leert van het verleden ligt de tirannie op de loer.’
De tijd van de monsters
‘Het zal niemand hier ontgaan dat we momenteel in een spannende tijd leven. Letterlijk: een tijd vol spanningen. De zekerheid en veiligheid, die jarenlang zo gewoon waren, lijken te wankelen. We leven in een vreemd soort tussentijd, waarin we afscheid hebben genomen van het oude vertrouwde, maar nog niet weten hoe de nieuwe werkelijkheid eruit zal zien. Antonio Gramsci, een Joodse schrijver uit Turijn, die gevangen werd gezet door fascisten, formuleerde het negentig jaar geleden als volgt: ‘De oude wereld sterft, en de nieuwe wereld worstelt om geboren te worden: het is nu de tijd van de monsters.’
Mechanismen die opnieuw de kop opsteken
‘We zien momenteel weer monsters opduiken. We zien in meerdere landen mechanismen, die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog resulteerden in gruweldaden, opnieuw de kop opsteken. Mechanismen zoals het zaaien van angst, het verspreiden van desinformatie, het ophitsen van bevolkingsgroepen, het aanzetten tot geweld, het aanmoedigen van onverdraagzaamheid, het beknotten van oppositie, het verheerlijken van haat. Dit soort praktijken zijn aan de orde van de dag. Erger nog, ze sluipen in onze vrije landen zelfs regeringen en parlementen binnen. Helaas ook in ons vrije land, ooit geroemd om zijn ruimdenkendheid en tolerantie. Ook in Nederland worden politici bedreigd, journalisten aangevallen, vrouwen en vluchtelingen gemarginaliseerd en queers niet voor vol aangezien.’
Vrede en veiligheid zijn nooit af
‘Laten we alle democratische krachten in onze samenleving bundelen – maar ook in onze eigen, persoonlijke ziel - om te voorkomen dat het opnieuw uit de hand loopt. We staan nog steeds aan de goede kant van de streep, maar dat is niet langer een vanzelfsprekendheid. Vrede en vrijheid zijn namelijk nooit af; ze vergen constant onderhoud.’
Vooral luisteren aar elkaar
‘We zijn verplicht om met elkaar in gesprek te blijven. Over wat ons verdeelt en wat ons bindt. We zijn verplicht om elkaar ruimte te bieden. Respect voor andere inzichten, andere culturen en andere manieren van leven.
We zijn verplicht om op te treden tegen schendingen van de menselijkheid. Of het nu om politieke of criminele misstappen gaat. We zijn verplicht onze verantwoordelijkheid te nemen. Niet passief toekijken en kritiek leveren vanaf de zijlijn, maar actief deelnemen. Te gaan stemmen als onze democratie daar de kans toe biedt, ons verkiesbaar te stellen als we de geestdrift voelen om iets te doen voor onze stad of ons land.
Maar wat we vooral moeten doen is blijven luisteren naar elkaar, elkaar vasthouden steunen. Elkaar begrijpen en aanvoelen, zonder oordeel, met en zonder woorden.
Laat ons bezinnen in stilte. Herdenken en bedanken. Opdat we zo lang mogelijk vrij en vrijdenkend blijven.’
Willem Wolters, voorzitter comité Dodenherdenking Maastricht-Oost
‘Als niemand vecht voor zijn vrijheid, is er geen vrijheid’
‘Morgen 80 jaar bevrijding kunnen vieren is niet vanzelfsprekend. De mensen die wij vandaag gedenken wisten dat. Achter mij staan ze, in beelden: de gewone burgers, de verzetsstrijders en soldaten. Voorop gaat het beeld dat het V-teken maakt, symbool van overwinning en vrijheid. Op 4 en 5 mei is dat een en hetzelfde woord.’
’Vandaag, met een Europese oorlog dichtbij en vele oorlogen in andere continenten, beseffen ook wij dat vrijheid niet vanzelfsprekend is. 4 Mei is niet langer alleen hen gedenken die in de Tweede Wereldoorlog of bij vredesmissies zijn omgekomen, het is nu ook van hun motivatie en moed leren. Waarom deden zijn grote en kleine dingen met gevaar voor eigen leven? Als we dat toen hadden kunnen vragen, had niet iedereen dat met mooie woorden kunnen verklaren. Sommigen hadden ook gezegd: vechten voor jouw vrijheid doe je gewoon.’
Goede redenen
‘Nu denken mensen na over naar welk land te vluchten als de Rus binnenvalt. Daar kun je goede redenen voor hebben, zoals bijvoorbeeld de veiligheid van je gezin. Maar als niemand hen gedenkt die vielen voor onze vrijheid, maar als niemand vecht voor zijn vrijheid, is er geen vrijheid. Dan kunnen we niet meer de persoon en samenleving zijn die we willen zijn. 4 Mei gaat over hen die wisten wat vrijheid waard is, 4 mei gaat over ons die dat willen weten.’